سفال کلپورگان یکی از هنرهای دستی سیستان و بلوچستان است که اغلب خانوادهها و زنان بلوچ با ظرافت و توانایی هنری بالا آن را تولید میکنند.
سفالگری همانند دیگر هنرهای سیستان و بلوچستان رواج دیرینه در این منطقه داشته بطوری که نمونههایی از آن مربوط به دوران مادها در برخی نواحی از جمله "دهانه غلامان" سیستان یافت شده است.
نمونههای دیگر رواج این هنر در منطقه کشف سفالهایی مربوط به دو هزار سال پیش از میلاد در روستای "دامن" شهرستان ایرانشهر است که اکنون برخی از از آنها در گنجینههای مختلف استان و کشور نگهداری میشود.
در کلپورگان واقع در شهرستان سراوان بر خلاف دیگر مناطق رایج تولید سفال از جمله "لالجین" همدان و "کوزهکنان" آذربایجان، این تنها زنان هستند که با دستان ظریف و هنرمند خود سفال میسازند و مردان هرگز این کار را انجام نمیدهند.
توانایی و ذوق فراوان، اتکا به هنرهای اصیل بومی و قدمت چندین هزار ساله، سفال کلپورگان را به شناسنامه فرهنگی منطقه سراوان و حتی بلوچستان مبدل کرده است.
بر اساس اعلام کارشناسان صنایع دستی، قدمت هنر سفالسازی در کلپورگان به سبب غیرلعاب بودن به چندین هزار سال پیش برمیگردد زیرا تاریخ رواج و ساخت سفالهای لعاب دار در مناطق تولید این صنعت دستی به بعد از سالهای ۹۰۰ میلادی برمیگردد.
بطور کلی در منطقه کلپورگان از دیرباز تاکنون یک کارگاه و ساختمان بزرگ آجری با قوسهای زیبا در چند صد متر خارج از روستا وجود داشته که زنان روستایی با دستان ترک خورده اما هنرمندشان در آن به تولید سفال میپردازند مهمترین مواد در ساخت و تولید سفال کلپورگان شامل خاک رس، سنگ تیتک و کوره برای پخت و مهمتر از آن هنر دستان زنان بلوچ منطقه است.
در نزدیکی روستای کلپورگان ذخیره و معدن خاک رس با نام "مشکوتان" با دو نوع خاک ریز و درشت وجود دارد.
خاک خام این منطقه به شکل "گل اخرا" است که پس از پخته شدن به رنگ قرمز در میآید.
هنرمندان سفالگر منطقه خاک رس را به محل کارگاه که دو حوض بتونی برای حل کردن، بهم زدن و خشک کردن دارد انتقال میدهند.
زنان پس از تهیه گل رس، سنگ تیتک نوعی سنگ منگنز که رنگ بدست آمده از آن قهوهای بوده و همچنان پس از پخت در کوره ثابت میماند را از منطقهای به نام "تپه آچار" در کهوران بخش زابلی سراوان تهیه میکنند.
این زنان هنرمند همچنین با استفاده از پودر سنگ تیتک با برگ پیش خرما کار طراحی نقوش که بیشتر نقطهنقطه و یا سنتی بوده بر روی ظروف سفالی را انجام میدهند.
پس از کار شکلدهی، سفالهای تولید شده به مدت ۱۰روز در معرض تابش آفتاب قرار میگیرند تا بطور کامل خشک شوند و سپس برای یکبار پختن در دورن کوره قرار میگیرند.
کورههای سنتی در کلپورگان در داخل زمین حفر شده و به صورت گودالی گرد که قطر دهانه آن یک متر و قطر قسمت پایین سه متر و عمق آن حدود ۲/۵متر است به مدت دو روز ساخته دست هنرمندان توانمند منطقه را در خود جای میدهد.
پس از این کار در بین دو ردیف وسط کوره با چوب آتش روشن میکنند که در تمام مدت روز روشن است و در شب خاموش میشود.
در پایان روز دوم در کوره را محکم با کاه گل میپوشانند پس از دو روز در را باز میکنند و پس از اینکه کوره کامل سرد شد، ظروف را بیرون میآورند.
اکنون نوبت آن است که هنر زنان صبور و پر تلاش بلوچ همانند نگینی درخشان در زیر آفتاب سوزان کویر مانند الماس خودنمایی کند.
در پایان ساخته اصیل دست و ذهن خلاق زنان کلپورگان آماده استفاده است و این همان سفالهایی است که اکنون در اغلب فروشگاههای صنایع دستی سیستان و بلوچستان و ایران عرضه شده و به فروش میرسد.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در چند سال اخیر به علت جایگاه این صنعت در اقتصاد منطقه و قابلیتهای آن در ایجاد درآمد برای زنان و دختران روستایی منطقه به آن اهمیت بیشتری داده و در زمینه تشویق روستاییان بلوچ به فعالیت بیشتر در رشته سفالگری، اقدام به فراهم کردن امکانات ساده این هنر در روستای کلپورگان شهرستان سراوان کرده است.
روستای قدیمی کلپورگان در جنوب شرقی سیستان و بلوچستان نزدیکی مرز پاکستان و در ۳۹۰کیلومتری جنوب زاهدان قرار گرفته است